Güçlendirme Projesi ve İşyeri Ruhsatı

Güçlendirme projeleri, mevcut yapıların daha güvenli hale getirilmesi için gerekli çalışmaların planlanmasına yardımcı olur. İşyeri ruhsatı ise işletmelere faaliyet gösterme izni veren resmi belgedir.

Güçlendirme Projesi hazırlanma aşaması nasıl olur?

Güçlendirme Projesi hazırlamdan önce yapı rölöve alınarak incelemeye tabii tutulur. İnceleme sonuncunda yapının performansı için gerekli olan donelerin toplanarak (Karot, Röntgen gibi) programlar yardımı ile mevcut yönetmelik ve yasalara göre yapının statik kuralları sağlayıp sağlamadığı tesbit edilir. Yani Statik analiz yapılır. Yapılan analiz sonuncunda yetersiz çıkan yapı elemanlarının güçlendirilerek ayrıntılı Güçlendirme Projesi çıkartılır. Güçlendirme gerekli olan elemanın yetersizliğine göre güçlendirme projesi düzenlenip, İnşaat Mühendisleri Odası ve Türk Standartlarına göre kuruma ibraz yapmaktayız.

Güçlendirme önlenmesi nasıl olur?

Bina güçlendirme projesi nasıl hazırlanacağı ve nasıl uygulanacağı yönetmelik ve yasalarda belirtilmiştir tüm bu süreçlerde nelerin dikkat edilmesi gerektiğini odaklanacağız bina güçlendirme çalışmaları yapılırken depreme karşı dayanıklılığını arttırmak amacıyla işlemler yapılır. Türkiye bir deprem ülkesi olarak önlem almak ve binaları sağlamlaştırmak zorundadır. Bu sebeple hemen ülkenin her yerinde önlem alınması iyi yapıların güçlendirilmesi gerekmektedir.

Güçlendirme yapının durumuna göre nasıl yapılır?

Bazı tarihi yapılar güçlendirme yapılırken mimari tadilat ve dekorasyonın bozulmamak kaydı ile güçlendirme yapılır. bina güçlendirme yapılırken bazı teknikler gereklidir. Bu teknikler binanın mevcut durumuna göre değişmekte olup bu teknikleri göre uygulanması gerekmektedir. Bina güçlendirme yapılırken ilk iş olarak raporlar hazırlanır raporlar üzerinde zemin grupları ve emniyet gerilmelerinin baz alınarak projelendirilmesi ve hesaplamaları hazırlanır. Bu işlemler yapılırken Ekonomik, dinamik, statik, tasarım ilkelerine uygun bir şekilde yapılmasında dikkat edilmesi gerekir.

Güçlendirmede gerekli olan laboratuvar işleri nasıl yapılır?

Rapor hazırlama işlemi aşamasında binadan karot alınır ve bu karotlar bize beton sınıfını değerini vermektedir. Diğer aşama olanken işlemimin de binanın demirlerini ne kadar adet atıldığını ve çaplarında ne olduğunu anlamamız için röntgen çekilir. Bu röntgen işlemi yapılırken mevcut projedeki demir ve demir ve Çelik kısımları kıyaslama yapılarak en düşük olan donatı değeri binanın projesi nde yer alır. Diğer işlemlerden bir tanesini sıyırma yapılarak mevcut kolunun içindeki demirlerin ne kadar su alarak paslandığını ve bu paslanma sonucunda çapının ne kadar küçüldüğünü öğrenmeye çalışırız ve bunun küçülen çap minimum donatı değeri olarak program ve raporlara işlenir. Raporlama işlemi bittikten sonra binanın mevcut durumuna göre güçlendirme tekniklerinden biri seçilir ve bu tekniklerden uygulama güçlendirme projesi hazırlanır. Bazı uygulama projeleri karma şeklinde de yapılır. Bu daha ekonomik olduğu için bazı alanlarda kullanılabilir.

Güçlendirme teknikleri nelerdir?

Güçlendirme projelerinde kullanılacak bazı tekniklerden birkaçı ise şu şekildedir; betonarme ile güçlendirme yapılabilir ve bu en eski yöntemlerden biridir ve uygulaması diğerlerine göre daha kolaydır. Çelik ile güçlendirme yapılması durumunda binanın daha stabil duruma getirmesi sağlanır da bir başka bir yöntemlerden biridir. Karbon fiber polimer malzeme ile güçlendirme yapılabilir ve bu şu anda en çok tercih edilenler arasında yer almaktadır ve zayiatı az olmasıyla ve kullanımı kolay olmasıyla tercih edilen yöntemlerdir yöntemleri kullanabilmek için projenin beton karot okuması 20 öğrencinin sınıflarının makul seviyede olması gerekir.

Güçlendirme projelerin de bilgi düzeyi nasıl seçilir?

Güçlendirme projesi hazırlanırken bilgi düzeyi tespiti ne yapılması gerekir. Bunlardan iyi ki sınırlı bilgi düzeyidir. Hemen kullanım düzeyi yapılar için kullanılmaz. Bu düzeyi tespit ederken bazı kriterler bitirilmiştir. Bunlardan ilki şöyledir: Taşıyıcı sistemin projesi mevcut değil ise, Taşıyıcı sistem özellikleri binada yapılacak ölçümlerle belirlenir sadece bir gün yapının geometrisi moda olsa yeterli düzeyde röleve gereklidir, donatıların hesaplaması yapılırken proje olmamasından dolayı minimum değerler hesap edilerek kullanılır.

ikinci olarak sınırlı düzeyi ise orta bilgi düzeyidir. bu düzeyi belirlenirken projesi mevcut ise ölçüleri dikkate alınır değilse kapsamlı araştırma yapılır. Son aşama olan seviye ise kapsamlı bilgi düzeyidir. Binanın betonarme projeleri mevcut ise ve binada mevcut yapıya projeler uygun kontrol edilmiş ve doğruysa bu seviyede incelenir.

Bina güçlendirme fiyatları

Güçlendirme projesi hazırlanan yapının metrajı üzerinden hesaplama yapılarak maliyeti çıkarılır.

Güçlendirme deprem performasn analizi nasıl yapılır?

Deprem performans analizi yapılarak binanın mevcut durumunun ölçümü ve davranışsal durumunu belirtilmesi gerekir. Deprem yönetmeliğinin bilgileri alınarak yönetmelikte belirtilen performans düzeyleri belirlenerek performans seviyeleri belirlenir. Eğer mevcut bina performans seviyesi düzeyini adınıza sonucunda karşılamıyor ise güçlendirmeye gidilebilir ve güçlenme projesi hazırlanır.

Güçlendirme yapılmadan önce neler olması gerekir?

Yapı güçlendirme yapılırken şimdi koşullara ve deprem etkisi araştırılarak yapılan güçlendirme nerede asıl amaç binanın sağlamlığını arttırmak ve imar mevzuatında geçen yapının tekrar aynı yapıyı vermemesinden kaynaklanmaktadır. Her iki durumda da yapıyor işlemi yapılırken üniversite onayı ve İnşaat Mühendisi Odası onayı olması bazı belediyeler tarafından istenmektedir.

Güçlendirme Projesinde Oda ve Üniveriste onayı nasıl olur?

Üniversite olayı ve İnşaat Mühendisi Odası onayı olması projenin yanlışlarına görülmesi ve daha ekonomik ve daha mukavemeti yüksek yapıyı yapılmasına imkan sağlar. Uzman heyet tarafından hazırlanan güçlendirme projeleri maliyeti de olumlu ve olumsuz olarak etkilemektedir. Projelerin kalitesine göre maliyetler düşmekte ve ekonomik bir durum yaratmaktadır. Kalitesi düşük olan projelerin yapılması maliyeti arttırdığı için azı maliyetler İnşaat maliyetinden daha fazla ya mal olmaktadır. Bu tutarı hesaplarken en önemli etkenlerden biri de karot sınıfı düşük çıkmaması ve diğer etkenlerdir. Diğer etkenler arasında okuma, sıyırma, röntgen yapılması şartı vardır.

Laboratuvar hizmetleri nelerdir?

Okuma yapılarak bina da kaç adet kolonlar da demir olduğu tespit edilir. Bu durum bize projeye göre uygunluğunu tespitini yapmamızı sağlar. Sıyırma yapılarak etriye çapları ve donatıları durumu anlaşılmaktadır. Röntgen yapılarak içindeki demir sayısının tespit edilmesi işlemi yapılır ve bize çok önemli doneler elde etmemize yarar.

Güçlendirmede önemli olacak noktalar nelerdir?

Güçlenme projesi hazırlanırken mevcut projeler mimari projelere önem arz etmektedir.
Beton dayanımı yapılarak sınıflanır belirlenmesi önemlidir.
Beton içinde kalan düğme tespitleri yapılarak bu röntgen aracı ile yapılan tespitler sonucunda yapacak programa işlenir.
Deprem performans analizleri bu bilgi girişlerinden sonra mevcut projede yapılması gereken güçlendirme projeleri hakkında bilgiler sunmaktadır.
Zemin ile ilgili incelemelerde ve temellerle ilgili yapılacak işlemlerde zemin etüt değerleri önem arz etmektedir.
Performans analizi sonucuna göre Can güvenli karşı alınacak önlemler Yapı göçme durumunun ortadan kaldırılması gerekmektedir.

Tüm bu elde edilen veriler doğrultusunda güçlendirme projesi metraj ve keşif işlemleri yapılarak uygulama safhasına geçilir.

Güçlendirme yönetmeliği mevzuatı

Güçlendirme projeleri hazırlanma safhasında tbdy2018 deprem yönetmenliğine göre hazırlanmaktadır. Güçlendirmeler arasında mantolama yapılması ve Frp ile güçlendirme yapılması en çok tercih edilenler arasında yer almaktadır. Beton numuneleri alınarak lisanslı laboratuvar firmaları tarafından kırımlar gerçekleştirilir. Röntgen yapılarak kolon ve kirişlerin içindeki donatılar tesbit edilir. Bu tesbit edilen donatılar ruhsat aşamasında müteahit firma tarafından yaptırmış olan yapının kontrol edilmiş olmaktadır. Sıyırma yapılarak binaya kullanılmış olan donatıların etriye aralıklının ölçülmesi işlemi yapılır. Ve son olarak proje detayları program yardımıyla çizim gerçekleştirilir ve analiz aşamasına geçilir.

Güçlendirme Programı

Mühendisler tarafından hazırlanan proje çizimleri ve analizler paket programlar yardımıyla hazırlanarak mevcut yapısı donatı sıyırma okuma ve röntgen sonuçları programın verilerine girilerek program doneleri oluşturulur. Aşağıda yer alan Programlardan çıkılmış mevcut yapının halini göstermekte ve diğeri de güçlendirme yapılmış bina ismini göstermektedir. Durumdan anlaşılacağı üzere güçlendirme yapılmış yapının yapılmamışe göre avantajlari program yardımlarıyla ve ömrünü ne kadar uzun olacağı hesaplaması yapılır. Mevcut yapıyı çözüm sırasında kurtarmayın alan dedim güçlendirilerek mevcut projeyi takviyeler yardımıyla güçlendirilerek programda ne kadar uzun süreceği ve kullanım alanının ne kadar artacagi hesaplanır.

Güçlendirme projesi hazırlama lisansı

Veri kullanımları gerçekleştirilirken lisanslı firmalar yetkilendirilmiş Çevre ve şehircilik bakanlığında ki firmalar tarafından yapılmaktadır. Mühendislik anlamında lisanslandırılmış firmalar İMO yani inşaat mühendisleri odası sayfasında yer alan işyeri tescil belgesi itb ve serbest inşaat mühendisi sim olan lisanslı firmalar sayfada yer almaktadır.

Güçlendirme yapı denetim kontrolü nasıl olur?

Lisanslı firmalar tarafından yapılmakta olan güçlendirme projeleri yapı denetim kontrolünde ve belediye denetiminde gerçekleştirilir. Belediye bu işlemleri yapılması için mal sahibinden statik projesi mimari projesi ve bazı belgeler istemektedir. Güçlendirme projesi hazırlanan yapının mimari rölevesi çıkarılır ve mimar tarafından mimari projesinde yer alan kat irtifakına göre toplam inşaat alanını tespit eder ve bakanlığın sisteminden belediyeye yapı denetim atanması için başvuruda bulunur. Bu başvuru değerlendirme aşamasında belediye yapı denetim atama işlemleri gerçekleştirir. Atama yapılan yapı denetim ve mal sahibi arasında sözleşme imzalanır. Ve aralarında bir protokol gerçekleştirilir projelerin kontrolü yapım aşaması takip işlemleri yapı denetim tarafından gerçekleştirilir mütahit mal sahibine karşı sorumludur.

Güçlendirmede müteahit ile mal sahibi arasında sözleme nasıl yapılr?

Müteahit ayriyeten inşaata başlamadan önce sigorta veya vergi açılışları yapmak mecburiyetindedir bunun için mal sahibi ile mütahitlik sözleşmesi yapılır. Bu sözleşmede yer alan maddeler doğrultusunda sözleşmenin içeriğine göre vergi ve sigorta yükümlülükleri ne olacak ve doğacak sorumlulukları kendi aralarındaki pay edinme haklarını teyit eder.

Güçlendirme Ruhsatı Belediyedeki işlemleri nasıl olur?

Mal sahibi iş bitimine kadar şantiye şefliğinden ve işçilerin alacak verecek sigorta ve maliye ile ilgili işlemlerinden mütahit tek başına sorumludur. Yapımla ilgili kusuru ve hataların olması durumda mütahit kusurlu sayılır ve sözleşmenin şartlarına göre müeyyide uygulanır. Mütahit firma iş bitimi sırasında hazırlanan iskan belgesini şartlarını yerine getirmek için yapının tamamının bitmesi gerekir. Bir yapı mal sahibi ve mütahit tarafından iskan aşaması başvurusunda bulunur ve yapı denetim şantiye şefi mütahit tarafından iskan belgelerini imzalanarak belediye onayı ile iskan belgesi verilir. İsken belgesinin alınmasından sonra projelerin son şeklinde çıkarılmış bir nüsasını tapu kadastro müdürlüğüne gönderilmek üzere iskan belgesi ile müracaat sırasında form ve bazı belgeler tapu tarafından istenir bu belgelerin tamamlanması sırasında kat mülkiyetine geçilmiş olur.

GÜÇLENDİRME PROJESİ NEDİR?

Yeni yönetmeliklerle birlikte mevcut yapıların değerlendirilmesinde "dayanım" yerine "kapasite" kavramı ortaya sürülmüştür. Bilindiği gibi yeni bir yapı tasarlanırken bu yapıya gelen dış yükler belirlemekte, yapının bu dış yükler altında gerekli dayanım ve koşulları sağlanması beklenmekte, buna göre tasarım yapılmaktadır.
Mevcut bir yapının yeterli olup olmadığı incelenirken karşımıza kapasite kavramı çıkar. Buna göre belirlenen dış yükler altında yapının davranışı incelenir, doğrusal ve doğrusal olmayan davranış altında bazı elemanlarda hasarlar oluşmasına izin verilebilir. Fakat doğrusal olmayan davranış gereği yapıda hasar gören elemanların karşılayamadığı kuvvetler hasar görmeyen elemanlara aktarılacak, yani yapı kapasitesine göre yüklere mukavemet edecektir.

Bu yardım dosyasında Sta4CAD programının güçlendirme yaklaşımları ve menüleri anlatılacaktır. Güçlendirme konusu, genellikle depreme karşı yapılan güçlendirmeyi içermektedir.

GÜÇLENDİRME PROJESİ NASIL YAPILIR?

İlk olarak, yapı tamamen tanımlanarak kapasitesinin belirlenmesi gerekmektedir. Yapı tanımlaması iki başlık altında toplanabilir:

Geometri ve malzemenin belirtilmesi
Yapının içinde bulunan donatının belirtilmesi

Yapının geometrisinin belirtilmesi genellikle zor olmamaktadır. Eğer yapının projesi bulunmuyorsa, yerinde ölçümle yapı elemanlarının geometrisi tanımlanabilir. Fakat mevcut donatıların belirlenmesi bu kadar kolay olmayabilir. Sta4CAD, mevcut demirlerin belirtilmesi için iki tane yol sunmaktadır.

Proje bulunuyorsa, yapı demirleri ilgili menüler yardımıyla programa girilebilir.
Eğer proje bulunmuyorsa, mevcut demirler tahmin edilebilir. Yapının yerinde durduğu ve ölü yükleri karşılayabildiği gözlemlenebildiğine göre, yapıya ölü yükler altında analiz yapılıp gerekli donatının var olduğu kabul edilebilir.

Yapı tanımlaması bittiğinde, yapının kapasitesi ortaya çıkartılmalıdır. Bunun için yapı elemanlarının hasar durumu belirlenecektir. Elemanlarda oluşacak hasarın sınıflandırılması için hasar sınırları ve aralıkları kavramları getirilmiştir.

Yapıdaki bütün elemanların hasarı belirlendikten sonra, yapı içindeki hasar dağılımına ve oranına göre yapının performansı ortaya çıkacaktır. Şu açıktır ki elemanların hasar oranı yapının maruz kaldığı yükleme şiddetine göre değişecektir. Deprem için güçlendirmede "deprem düzeyi" tanımı, yapının maruz kalacağı yer hareketinin şiddetini belirlemek için kullanılır. Bunun sonucunda, yapının performansı değişik deprem düzeyleri için değişik olacaktır.
Yapılacak olan işlemlerin tek bir hedefi vardır: Tapının performansını belirlemek.

Bina türüne göre kullanılacak olan deprem düzeyi ve binadan beklenen performans düzeyi değişiklik gösterecektir

GÜÇLENDİRME / YENİDEN YAPMA

Eğer bina performansı kabul edilebilir seviyede değilse, iki seçene mevcuttur:

Binayı güçlendirmek
Binayı yıkıp yeniden yapmak

Eğer binanın yıkılıp yeniden yapılma maliyeti güçlendirme maliyetinin 3 katından daha fazla ise, veya binanın özel bir değeri varsa(tarihi eser, anıt vs.), veya yerel yönetim tarafından aynı büyüklükte yapı yapılmaya izin verilmiyorsa binayı güçlendirme yoluna gitmek genellikle daha mantıklıdır. Diğer durumlarda binanın yıkılıp yeniden yapılması ciddi olarak değerlendirilmeye alınmalıdır.

DEPREME KARŞI GÜÇLENDİRME
Önceden de belirtildiği gibi Sta4CAD daha ziyade depreme karşı güçlendirmeyi hedefler. Eğer güçlendirmeye karar kılındıysa, yapıya her iki yönde deprem perdeleri eklemek önerilir. Tabiki kolonlara manto yapmak da bir alternatiftir.
Güçlendirmeye başlanmadan önce, şu noktaları açıklığa kavuşturmak gerekir:

Yapıya neden güçlendirme gerekir?
Hangi katlar yetersiz kalmıştır?
Yapıda hasarlı kolon sayısı fazlamıdır yoksa sadece 1-2 kolon mu hasarlı?
Kirişler hasar görmüş mü? Yapının deprem yüklerini taşıma sistemi çerçeve (kolon+kiriş) sistemi mi yoksa deprem perdeleri mi?
Yapıda hasar gören elemanların dağılımı nasıldır? Hasar özel olarak bir çerçevede mi oluşmuştur?
Mevcut yapı beton kalitesi güçlendirmeye izin veriyor mu? Mevcut yapı beton kalitesi ile güçlendirme elemanları beton kalitesi arasındaki farkın 5-6 Mpa lı geçmesi önerilmez.

ELEMANLARIN SÜNEKLİLİĞİ

Depreme karşı güçlendirmede, elemanların sünekliliği değerlendirme kriterlerini etkiler. Betonarme elemanların sünekliliği etriye aralıklarına göre belirlenir.Eğer etriye aralıkları fazla ise eleman gevrek eleman olarak kabul edilir ki bu çok önemli bir kusurdur.

Sargı kelimesinin yanındaki çarpı işareti elemandaki etriye sıklaştırmasının yetersiz olduğunu bu yüzden de elemanın gevrek olduğunu belirtmektedir

Sargı kelimesinin yanındaki tik işareti elemandaki etriye sıklaştırmasının yeterli olduğunu ve elemanın sünek olduğunu belirtmektedir

Eğer elemanlar gevrekse, kolonlar Lifli Polimer Sargı (LP) ile sarılabilir. LP sargı ile ilgili birçok dokümantasyon internette bulunabilir. Ayrıca eleman sünekliliğini arttırmak için başka yollarda vardır.
Eğer eleman sünekliliği arttırılırsa, programda etriye aralıkları azaltılarak hesaplara yansıtılabilir. (ör: Ø8/15/10 olarak belirtin) .

KAT RİJİTLİĞİ

Lineer kapasite yönteminde katların deprem yükleri altında yerdeğiştirmeleri, eleman hasar oranlarını değiştirebilmektedir . Yerdeğiştirmeler performansı şu şekilde sınırlar:
Göreli kat ötelemesi oranı = (kolonun iki ucu arasındaki yerdeğiştirme farkı) / (kolon yüksekliği)

Kat deplasmanından dolayı kolonlarda oluşan hasar raporda belirtilmiştir. Eğer kat deplasmanları yüzünden oluşan hasar fazla ise, tek çözüm yolu perde eklemektir.

GÜÇLENDİRME

Sta4CAD'de E1 malzemesi ile tanımlanmış elemanların hepsi yeni eleman olarak ele alınır, bu elemanların tasarımı program tarafından yapılır. Tasarım işlemi,seçilen yönetmelikler ve belirtilen opsiyonlara göre yapılır.

Genel yapı bilgileri penceresindeki deprem yapı davranış katsayısı, sadece yeni tasarlanacak elemanların tasarımında kullanılacaktır, güçlendirme ile ilgili tablolarda kullanılmayacaktır. Davranış katsayısını "1" olarak girmeyin, bu katsayının varsayılan değeri "4"tür.

Yeni elemanların tasarımı işlemi, güçlendirme tablolarının hazırlanması işleminden tamamen farklıdır. Eğer yeni tasarlanmış elemanların hasar oranları yüksek çıkıyorsa, manuel olarak donatıları arttırın veya yapı davranış katsayısını azaltıp tekrar çözüm yapın. Eğer demirler değiştirilecekse yeni elemanların demirleri yeni tasarım menüsünden değiştirilmelidir.

GÜÇLENDİRME PERDELERİNİN TASARIMI

A- İki kolon arası panel perdeler :

İki kolonun, panel perdenin başlık bölgesi olabilmesi için; asgari BS16 , donatı yüzdesi 0.01 den fazla ve etriye sıklaştırma bölgelerinin olması gerekir. Ayrıca genel perde alanının en az %10 unu sağlamalıdır. Analiz sonrası boyuna ve enine donatıların yeterli olması durumunda kullanılabilir. Yetersizlik durumunda mantolama ile takviye edilebilir veya başlık bölgesi kendi içinde perde tasarlanmalıdır. Bu taktirde panel elemanın başlık bölgesi manto-kolon ile teşkil edilecektir. Manto ve panel eleman birlikte yapılacağı için diş ve rota gerek kalmayacaktır.

Panel eleman tasarımında dikkat edilecek husus hesaplarda dikkate alınan tesirlerin uygulamada aktarılmasıdır. Diş ve rot kullanılmaması durumunda yatay yükler bir taraftaki kolonun kesme kapasitesi ve düşey yükün sürtünme kuvvetiyle karşılanacaktır. Bu bazı durumlarda yeterli gelebilir. Ancak perde momentini sağlayan iki kolonun kuvvet çiftinin aktarılması mümkün olmayacaktır. Bu takdirde hesaplarda dikkate alınan perde momenti uygulamada dikkate alınmayacaktır. Mutlaka kolonlara diş oluşturulmalı ve rot ile bağlantılar yapılmalıdır. Birleşim yüzeylerine, epoksi esaslı farklı betonun aderansını sağlayan kimyasal sürülmelidir. Rot bağlantısı, epoksi esaslı kimyasal malzeme ile yapılmalıdır. Bu diş ve rot uygulamasının yapılmaması daha rijit tuğla duvar davranışından farklı olmayacaktır.

B- Başlık bölgesi kendi içinde yeni perdeler:

Yukarıda tanımlanan panel perdelerde mevcut kolonların yeterli olmaması durumunda başlık bölgesi kendi içinde perde yapılabilir. Ancak bu uygulamada önemli bir noktada perdenin moment taşımasını sağlayan başlık bölgesi boyuna donatılarının sürekliliğidir. Mutlaka boyuna donatılar üst kattaki perdelere geçiş yapmalıdır. Bunun için iki yöntemden biri ile yapılabilir. Mevcut üst kiriş geniş yassı bir kirişse delik açılarak donatılar geçirilebilir. Ancak dar bir kirişse; mevcut kirişin kenarlarındaki plaklar askıya alınıp, kırılır ve perdenin beton ve donatısında süreklilik sağlanır. Mevcut beton dökümünden yarım saat önce kırılan plak yüzeylerine epoksi esaslı aderans sağlayıcı kimyasal sürülmelidir. Dar kirişlerde, kirişin kenarından geçen perde donatısının betonu 10 cm den az olması durumunda zayıf kesit oluşacak, perdenin zayıf yönündeki çalışmasında çatlaklar oluşabilecektir.

Kirişin kırılarak perde oluşmasının avantaj ve dezavantajları :

Avantajları:

1- Kirişlere açılan diş ve rot uygulamasına nazaran, zaman ve güçlüğü bakımından avantajlıdır. Bir rotun delinmesi ve epoksi uygulaması 30 dakikadan az olmayacaktır. Aynı şekilde diş oluşturulmasıda süre olarak uzun olacaktır. Buna karşılık kirişin kırılarak yapılması daha kısa sürede olacaktır.
2- Perdenin davranışı bakımından, arada zayıf bir kesit olmaması ve perde gövdesi beton ve donatısı birlikte döküleceğinden emniyetle yük aktarma açısından yeni bir perde davranışı gibi olacaktır.
3- Kenar kolonların yetersiz olması durumunda başlık bölgesi yeni beton içinde oluşturup donatı sürekliliği ve kesme güvenliği açısında yapı içinde gerçek perde davranışı sağlanabilecektir.
4- Dar kirişlerde rot düzenlemesi kiriş içindeki donatılardan dolayı kolay olmayacaktır.

Dezavantajları:

1- Kirişe yük aktaran plakların askıya alınması gerekmektedir.
2- Geniş kirişlerde uygulanamaz. Asmolen tarzı yapılarda yükün tek yönlü gelmesi
3- Diyaframdan yük alması için kırılan kirişin komşu kiriş alanları ile olacaktır.

Uygulama kolaylığı ve perdenin davranışı bakımından, kirişin kırılarak yapılması daha avanta

GÜÇLENDİRMEDE MANTO DÜZENLENMESİ
Güçlendirmede manto güçlendirme elemanı olarak düşünülmemelidir. Kolonlarda manto hasarlı veya yetersizlik durumunda yapılmalıdır. Kolonlara manto, aşağıdaki durumlarda yapılmalıdır.

1- Kolonun deprem geçirmesi sonunda hasarlı olması.
2- Düşey yükler altında yetersiz olması.
3- İki kolon arasına yapılan güçlendirme perdesi yapılma durumunda; kolonların perde başlık bölgesi olarak çalışması neticesinde yetersiz olması.
4- Güçlendirme amacıyla deprem perdelerinin konulmasında sonra kolonların yetersiz olması.
Yapı önce kolonlarda mantosuz olarak deprem analizi yapılmalıdır. Yapıda yetersizlikler olması muhtemeldir. Yapıyı depreme karşı güçlendirme perdelerle yapılmalıdır. Perdeler mevcut kolonlar üzerinde daha önce olan deprem momentlerini büyük ölçüde azaltacaktır. Bu da kolonların düşey yük altındaki tesirlerine yaklaşmasını sağlayacaktır. Bu şartlarda kolonlarda yetersizlik durumunda ya perdeler yeterli taşıyıcılığa sahip değildir, yada kolonlar yetersizlik sınırına çok yakındır. Gerekirse yeni perde ilaveleri yapılacak, yada bir çok kolon mantolanacaktır. Mümkün olduğunca deprem taşıyıcılığını perdelerle oluşturup, daha az sayıda manto yapılması yapı ekonomisi açısından önemlidir.
Yukarıdaki eğrilerdende görüleceği gibi yapıda perde oranının artması durumunda mantolanacak kolonların sayısı oldukça azalacaktır. Bu nedenle yapının ilk güçlendirme modellemesinde önce perdelerle yapı güçlendirilecek, yetersizlik durumunda manto kullanımına gidilecektir.

STA4 programında manto kullanımıyla ilgili opsiyon ve manto tipleri bulunmaktadır. Mantolanan kolon düşey yükleri zaten taşımaktadır. Yeni yapılan manto sıfır gerilmede çalışacaktır. Bu aşamadan sonraki kolonlardaki tesirler rijitlikleri oranında paylaşılacaktır. Deprem olması durumunda, manto daha rijit olması nedeniyle daha fazla deprem tesirlerini alacaktır. Bir avantajıda kolonun, deprem durumunda yetersizlik durumunda tüm taşıyıcılığı üstlenebilecektir.

STA4 programında mantoyu poligon kolon ile tanımlamak mümkündür.

DİLATASYONLARDA ALINACAK ÖNLEMLER
Özellikle bitişik yapılmış yapıların, dilatasyon derz mesafeleri yeterli olmaması durumunda iki yapının deprem esnasında birbirlerine çarpması neticesinde hesap dışı gelen darbe yüklerinden dolayı, hasar oranı artabilecektir. Böyle durumları önlemek amacıyla, kat döşeme hizalarına absorber özelliği olan elastomerler konularak diyaframların birbirlerine ters yönde çarpma durumunda darbe etkileri azalacaktır. Ayrıca farklı kotlara sahip bitişik yapıların diyaframları, komşu kolon sistemine tek noktadan yük vererek, kolonun kırılmasına sebep olabilir. Her iki durumdada yapı perdelerle daha rijit hale getirilerek, yatay deplasman sınırları azaltılmalıdır.

YAPI DIŞINDAN GÜÇLENDİRME MODELİ

Güçlendirilecek yapı özelliklerine ve imar durumuna göre güçlendirilme modeli seçilmelidir.
Güçlendirme işlemi, kullanımda olan yapılarda, gerek süre bakımından gerekse, uygulama açısından oldulça zordur. Yapının kullanım zorunda olan yapılarda, güçlendirme yapmak çok zor olduğu için, imar durumu izin verdiği ve mimarinin uygun olduğu yapılarda, yapı dış yüzünden yapmak en kolay olanıdır.

Güçlendirme öncesi, mevcut yapı dış görünüşü

Yapı dışından yapılan güçlendirme perde ve kirişleri, pencere boşlukları dikkate alınarak aşağıdaki gibi modellenmştir. Perdelerin deprem etkilerinin zemine aktarılması için birbirine bağlı rijit temellerle bağlanmıştır. Perdelerin temel noktasında, depremden dolayı dönmeleri en az seviyeye indirilmiştir.

Aynı diyaframda tanımlanan yeni perde ve kirişler, kat hizasında özel ankrajlarla kat diyaframlarına bağlanarak, yapının yatay ötelenmelerinde birlikte davranarak, deprem etkilerini alacaktır. Plandanda görüldüğü gibi, yapı içinde perde oluşturmak için zor bir mimaridir.
Yapı içine girmeden ve kullanımda olan bir yapıda, dışarıdan güçlendirme yapmak daha kolay olacaktır. Ankrajlar, çevre kiriş, kolon ve döşeme sistemine, deprem etkilerini yeni elemanlara taşıtacak şekilde, yeterli sayıda oluşturulmalıdır. Bu ankrajlar kesme etkilerini alacağı için, kalın donatılarla ve epoksi dolgu ile bağlanmalıdır. Kat kiriş ve döşeme sistemi ile yeni perde ve kirişler, tam temas etmelidir. Mevcut yapının beton dökülecek yüzeyi, pürüzlü durumda ve kesme yüküne katkı yapacak şekilde olmalıdır.

Mimari planı ve imar durumu dışarıdan yapılmasına uygun olmayan yapılarda, yapı içinden güçlendirme yapılması gerekecektir. Öncelik yapı içinde, yapı boyunca yerleştirilebilecek perdelerin yapılmasıdır. Bu perdeler birbirinde uzak ve paralelel olması burulma etkisininde alınmasına sağlayacaktır. Perde boylarının birbirine yaın boyutlarda olmasına dikkat edilmelidir. Bodrumsuz yapılarda, perde deprem etkilerini, temel doirudan aktarılacağı için, çok büyük boyutlarda yapılması, temel problemi oluşturacaktır. Bodrumlu yapılarda, perde etkileri bodrum rijit perdeleri ile karşılancağı için, temel ve zemin gerilmesi problem kolayca aşılabilecektir. Bodrumsuz yapılarda, büyük perdeler kullanılması gerekmesi durumunda, 1. kat çevresi pencere boşlıukları bırakılarak, bodrum perdelerı oluşturulabilir. (Sayfa6)

Perdeler E1 malzeme sınıfında eklenerek , yapı performansına bakılır. Yetersiz kolonlara, mantolar en son eklenmelidir. Yapı yeterli duruma getilrildikten sonra, yetersiz kolonlara mantolar eklenmelidir. Perde ilavesi yapıldıktan sonra bir çok ileri hasarda olan kolonlar, minimum hasarlı duruma gelecektir. Kalan ileri hasarlı veya daha üst hasarlı kolonlar, mantolanabilir.

güçlendirme projeleri hazırlanırken yönetmelikle geçen performans analizi kriterlerine göre hazırlanması gerekmektedir bu kriterlerin yanında bazı belediyelerin istemiş olduğunuz performans analizleri kısmındaki kriterlerden bazılarında değişiklik isteyebilir ve dipnotlar şeklinde kurulu tarafından bilinebilir. Türkiye cumhuriyeti devletinde ve sınırları dahilinde bulunan yapıların performans analizi kriterlerine tabiidir. Bu kriterler sonucunda binanın performans analizinden kaynaklanan sonuçlar bağlayıcıdır. Performans analizi sonuçlarına göre binanın şu anki yönetmeliklere göre durumunu belirtir. Burada en önemli kriter inanacağım ve mal güvenliğini sağlayıp sağlamadığıdır. Buradaki can ve mal güvenliği hesaplamalar yapılırken binanın kullanım kriterlerini baz alınarak performans analizleri yapılması gerekir.Her performans analizinden farklıdır amaçlarının farklı olmasıdır bir binaya gir daha fazla performans analizi yapılabilir. Örnek olarak iş yeri olarak açılacak biri yapılan teşhir kriterlerine göre performans analizin yapılması gerekir aynı şekilde bu hastane ve fabrika olarak da olabilir kriterler sonucunda performans analizlerinin yapılması gerekir. Thomas analizleri kriterleri arasında Karap okuması yerine röntgen işlemlerinin yapılması gerekir. Bunlar lisanslı Firmalar tarafından yapılır. Lisanslar İnşaat mühendisleri odası tarafından yetkilendirilmiş inşaat mühendisleri tarafından yapılır. İnşaat mühendisinin itb ve sim Belgelerinin olması gerekir. Bu belgeler inşaat mühendisleri odası tarafından kişinin kriterlerine göre ve yetkinliğine göre verilir. Ayrıca performans analizi yapılırken üniversite onayı da istenmektedir ilgili mühendisler odası ve ilgili üniversiteler tarafından hazırlanan raporlar hazırlanmış rapora onay şeklinde yapılır.

GÜÇLENDİRME PROJESİ